Wybór i zakup unitu stomatologicznego to „problem” przed, którym stanął lub stanie kiedyś każdy z lekarzy dentystów. A wybór jest dosyć trudny, ponieważ oferta na polskim rynku jest wyjątkowo bogata. Sprzedawcy zachwalają swój towar, pokazując jednocześnie braki w sprzęcie oferowanym przez konkurencję. Sugerują przy tym, że ich produkt jest najlepszy i niezawodny. Powstaje zatem pytanie, czy w ogóle można kupić unit bezawaryjny? Odpowiedź jest tylko jedna, oczywiście że nie. Każdy unit kiedyś odmówi posłuszeństwa. Jak więc wybrać taki, który nie będzie nas często zaskakiwał?
Przed zakupem unitu powinniśmy dowiedzieć się, jakie dokładnie są warunki gwarancji. Co ona obejmuje i jak długo trwa?
Najważniejsze to dobry serwis
Ktoś kiedyś powiedział, że „sprzęt jest tak dobry, jak dobry jest jego serwis”. Zatem przed zakupem unitu stomatologicznego warto postawić sobie następujące pytania – kto będzie serwisował unit? – gdzie znajduje się najbliższy serwis? – jak długo trzeba będzie czekać na wizytę serwisanta?
Przed podpisaniem umowy zakupu warto zadzwonić do serwisu i upewnić się, że mają tam podpisaną umowę z danym sprzedawcą i wspomagają go w serwisowaniu urządzeń. Kolejna rzecz, to zasięgnięcie opinii o danym serwisie wśród znajomych. Oczywiście o ile jest taka możliwość. Jest to o tyle ważne, ponieważ z doświadczenia wiem, że niektóre firmy często się powołują na różnych znanych serwisantów bez ich wiedzy. Może więc dojść w przyszłości do sytuacji, w której serwisant, odbierając telefon od zdesperowanego lekarza, dopiero wtedy dowiaduje się, że ma go obsługiwać.
Do procesu zakupu unitu stomatologicznego można też podejść od drugie strony. To znaczy zapytać się swojego serwisanta, jeśli oczywiście takiego mamy, które marki unitów jego zdaniem są najmniej zawodne i co on by nam polecił. Natomiast, gdy kupujemy unit po raz pierwszy, to warto znaleźć dobrego serwisanta z okolicy, zapoznać się z nim, porozmawiać i jego zapytać o zdanie w tej sprawie.
Gwarancja i koszty eksploatacyjne unitu stomatologicznego
Powinniśmy dowiedzieć się przed zakupem unitu, jakie dokładnie są warunki gwarancji. Co ona obejmuje i jak długo trwa? Bardzo często się zdarza, że okres gwarancji jest różny na poszczególne elementy urządzenia. Powszechną praktyką są obowiązkowe, płatne, coroczne przeglądy techniczne. Powinniśmy więc dowiedzieć się, ile taki przegląd kosztuje, jaki jest koszt przedłużenia gwarancji na unit oraz na jakie komponenty przegląd przedłuża nam gwarancje.
Nawet, jeżeli unit jest wciąż na gwarancji, to nie obejmuje ona wszystkich możliwych sytuacji. Dlatego warto dowiedzieć się wcześniej, ile kosztuje wymiana tapicerki fotela, rękawów ssaka, rękawów mikrosilnika, turbiny, skalera czy lampy polimeryzacyjnej. Powinniśmy też poznać koszty wymiany oświetlenia w mikrosilniku i lampie oświetlenia głównego. Są to części, na które producent może nie uznać nam reklamacji na podstawie gwarancji. Uszkodzenia tych elementów są zazwyczaj mechaniczne (uderzenie, rozcięcie) lub wynikają z nieprawidłowego użytkowania. Zdarza się także, że konserwacja elementu została przeprowadzona w nieprawidłowy sposób.
Ponadto powinniśmy zorientować się, czy części do konkretnego unitu są powszechnie dostępne na rynku, czy jedynie na zamówienie u wyłącznego dystrybutora w Polsce. Łatwa dostępność części to gwarancja szybkiej naprawy.
Natomiast dystrybutor, mający wyłączność na jakieś części, może dowolnie kształtować ich cenę. Nie mając więc alternatywy, w przypadku awarii, będziemy musieli zgodzić się na wygórowane oczekiwania cenowe sprzedawcy. Poza tym, nawet jeśli części dostępne są tylko u wyłącznego przedstawiciela, to dobrze by było, abyśmy wiedzieli wcześniej, czy części do niego są dostępne w Polsce, czy też ściągane są na zamówienie z odległych krajów.
Zdarza się, że jakaś mała część, mała płytka elektroniczna może unieruchomić cały unit. Wtedy„nie zarabia” on na siebie, a lekarz musi odesłać pacjentów do domu. Kupno takiego unitu, z pozoru tylko tańszego, może okazać się w rezultacie zupełnie nieopłacalne.
Wyposażenie unitu stomatologicznego
Powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na wyposażenie urządzenia. Każdy sprzedawca powinien podać nam dokładne informacje na temat: nazwy, modelu i typu danego unitu oraz dodatkowych elementów jego wyposażenia. Jeśli sprzedający tego nie zrobił i mówi ogólnikami, to może oznaczać, że coś jest w tym unicie niedopracowane lub chce coś ukryć.
Na jakie elementy powinniśmy zwrócić baczniejszą uwagę przed zakupem odpowiedniego unitu stomatologicznego?
Mikrosilnik
Najlepsze są mikrosilniki elektryczne, tzw. bezszczotkowe. Są to mikrosilniki trójfazowy na prąd zmienny. Nie posiadają elementów ścierających się (szczotek), są więc praktycznie bezobsługowe. Mają dużą moc na małych obrotach. Są bardzo ciche. W wielu modelach można precyzyjnie ustawić obroty oraz moc. Ich wadą jest cena rękawów. Są one bardzo drogie i nie ma do nich zamienników. Rękaw mikrosilnika przeciętnie powinien wytrzymać od 2 do 8 lat, więc na pewno trzeba będzie wymienić taki rękaw na nowy – w czasie użytkowania danego unitu. I to nawet parokrotnie. Warto więc zainwestować w dobry sprzęt.
Turbiny
Praktycznie każdy lekarz ma swoją ulubioną markę turbin stomatologicznych. Warto zatem wybrać taką, którą dobrze nam się pracuje. Musimy jednak wiedzieć, że unit może obsługiwać rękaw turbinowy na kilka sposobów. W unitach pneumatycznych standardowo jest możliwość sterowania mocą, czyli obrotami turbiny, naciskając mocniej lub lżej sterownik nożny. W unitach elektrycznych najczęściej turbina uruchamiana jest w trybie ON/OFF. Czyli włącza się na maksymalne obroty i nie ma możliwości sterowania prędkością obrotów. Rozwiązaniem tego problemu w unitach elektrycznych jest zastosowanie tzw. zaworu proporcjonalnego. Pozwala on płynne sterować przepływem powietrza, a co za tym idzie, mocą i w konsekwencji obrotami turbiny.
Bardzo ważną kwestią jest, czy na rękawie turbinowym będzie używana piaskarka? Jeżeli tak, to prawdopodobnie prędzej czy później będzie z nią kłopot. W piaskarce bowiem jest tzw. zaworek zwrotny, zapobiegający cofaniu się powietrza z piaskiem do rękawa i nawet dalej do unitu. Jeżeli on zawiedzie, a zapewne tak się zdarzy, pojawi się problem. Szczególnie w unitach pneumatycznych, piasek powoduje ogromne anomalie. Blokuje działanie zaworów bloku sterującego.
Zdarza się, że z rękawa non stop leje się woda. Unity elektryczne są trochę mniej podatne na niszczące działanie piasku, ale problemy pojawiają się również i tam. Ponadto, gdy na rękawie wymienimy piaskarkę na turbinę, to piasek dostanie się do wnętrza turbiny i uszkodzi rotor w turbinie. Piasek działa destrukcyjnie na bardzo precyzyjne łożyska w rotorze, a żadna gwarancja nie obejmuje uszkodzeń turbiny na skutek działania piasku. Osobiście doradzam montaż dodatkowego zaworu jednokierunkowego wewnątrz unitu, aby zminimalizować ryzyko cofania się piasku do rękawa.
Warto też rozważyć zainstalowanie dodatkowego rękawa, przeznaczonego tylko do użytku z piaskarką. Można też nie używać piaskarki montowanej na rękaw,
a wolnostojącej. Jest to jednak zdecydowanie droższe rozwiązanie.
Skalery
Jest kilka wiodących firm prokurujących skalery w wersjach ze światłem i bez światła. Zasadnicze pytania brzmią tutaj – ile do nich kosztują tipy bądź czy są dostępne tanie ich zamienniki? Ponadto jest jeszcze coś ważniejszego, na co koniecznie powinniśmy zwrócić uwagę. Mianowicie tipy skalerów u większości producentów są na pierwszy rzut oka takie same. Nie da się tak łatwo odróżnić skalerów na przykład firmy EMS od NSK. Jeśli je jednak pomylimy i założymy tip innej firmy niż powinniśmy, to uszkodzimy skaler. Niewłaściwy tip skalera zniszczy nieodwracalnie gwint na rękojeści. Tego nie da się już naprawić – trzeba wymienić całą rękojeść! Dlatego dobrze, aby w całej przychodni/gabinecie/klinice używać jednego typu skalera. Są dwa główne rodzaje tipów skalera: EMS/Woodpecker i NSK/Satelec.
Lampy polimeryzacyjne
Zaletą zamontowania lampy polimeryzacyjnej na panelu asysty lub panelu lekarza jest to, że zawsze jest ona gotowa do użycia. Nie trzeba jej ładować, przygotowywać do użycia, szukać na pólkach itp. Są jednak i wady. Światłowód lampy jest szklany i bardzo łatwo go uszkodzić. Wystarczy upuścić mikrosilnik z kątnicą na światłowód lampy i może dojść do pęknięcia. Dlatego decydując się na zakup konkretnego modelu warto wiedzieć, ile kosztuje światłowód do tej konkretnej lampy, zainstalowanej w unicie.
Konfigurując unit należy umieść lampę z dala od mikrosilnika i turbiny, a bliżej skalera. Jest on wykonany z tworzywa sztucznego, więc ryzyko uszkodzenia światłowodu skalerem jest znacznie mniejsze.
Dmuchawki
Wybór dmuchawek jest duży. Są dmuchawki ze światłem lub bez światła, z podgrzewaną wodą lub bez tej opcji. Przede wszystkim musimy jednak wiedzieć, ile kosztują dysze konkretnej końcówki dmuchawki. Na pewno trzeba będzie je z czasem wymienić. Warto też rozważyć stosowanie jednorazowych dysz dmuchawki.
Kompresor i pompa ssaka
Na rynku dostępne są dwa typy kompresorów – z osuszaczem i bez osuszacza. Kompresor z osuszaczem wydłuża życie turbiny, niweluje zatykanie się piaskarki
i przedłuża żywotność podzespołów w unicie. Zalet tego rozwiązania jest naprawdę wiele. Niestety ten typ kompresora jest znacznie droższy w zakupie. Droższe jest też jego utrzymanie i konserwacja, a na dodatek ma niestety krótszą żywotność.
Jaką pompę ssaka wybrać – suchą czy mokrą? Osobiście preferuję pompy mokre, ponieważ pozwalają one lekarzowi cieszyć się ciągłą i nieprzerwaną pracą. A jeśli jest jeszcze regularnie serwisowana, to bez problemu będzie pracowała 10 lat. Pompy suche zasysają tylko powietrze, a oddzieleniem nieczystości od powietrza zajmuje się tzw. separator (i nie chodzi tu o separator amalgamatu). Separator pompy suchej wymaga bardzo dobrej konserwacji. Należy go często czyścić. W przeciwnym razie ssaki nie będą poprawnie pracować, zatrzymując się co chwilę. Jeśli więc warunki techniczne na to pozwalają należy zamontować pompę mokrą.
Sterownik nożny
Dobrze jest, gdy lekarz może płynnie sterować obrotami końcówki i w każdej chwili włączyć lub wyłączyć wodę na końcówce, bez oglądania się i sięgania do tyłu do panelu. Jeszcze lepiej jest, gdy ma możliwość włączenie i wyłączenia wody w trakcie pracy. Sterownik nożny, pozwalający w trakcie zabiegu: sterować położeniem fotela, włączać i wyłączać lampę oświetlenia głównego, napełnić kubek i opłukać miskę, jednym krótkim naciśnięciem wyprostować oparcie fotela, aby pacjent mógł skorzystać z kubka i spluwaczki, a kolejnym krótkim, jednym naciśnięciem powrócić do poprzedniego położenia, jest bardzo wygodny. Dlatego warto zainwestować w taki sprzęt.
Panel lekarza
Panel lekarza daje bardzo dużo możliwości. W zależności od typu unitu możemy wybierać to co nam jest potrzebne. Moim zdaniem najbardziej przydatne funkcje to: możliwość ustawienia obrotów i mocy silnika, mocy skalera, możliwość zapisania kilku ulubionych pamięci fotela, wbudowany negatoskop (jeszcze czasem się przydaje), możliwość wyłączenia wody przyciskiem na konkretnej końcówce, a nie od razu na wszystkich oraz możliwość regulacji ilości wody na każdej końcówce oddzielnie. Kolejna sprawa, to ramiona podające rękawy. Rękawy nie mogą spadać i nie powinny się blokować. Muszą być też dobrze wyważone. Z jednej strony nie mogą ciągnąć za mocno, ale powinny pomagać lekarzowi w dołożeniu końcówki na panel. Naciąg rękawów powinien też w pewnym stopniu równoważyć ciężar końcówek.
Jeżeli zdecydujemy się na unit z rękawami podawanymi od góry, należy wybierać długie rękawy. To rozwiązanie w szczególny sposób doceniają lekarze przy pracy z leżącymi pacjentami. Przed zakupem unitu koniecznie trzeba panel przetestować, dotknąć, posymulować pracę, sprawdzić czy będzie dla nas wygodny. Najlepiej zrobić to na targach lub w siedzibie sprzedawcy, w tzw. showroomie. Większość firm ma salony sprzedaży, w których unity są zainstalowane.
Spluwaczka i panel asysty
Miska spluwaczki powinna być ruchoma. Pacjent powinien mieć możliwość przysunięcia spluwaczki do siebie. Wtedy jest mniej sprzątania po pacjencie. Warto też sprawdzić, w jaki sposób miska jest spłukiwana i czy czyszczenie spluwaczki nie będzie kłopotliwe. Sam blok spluwaczki powinien umożliwiać szybki i łatwy dostęp do środka. Powinna być w nim zamontowana także butelka na wodę destylowaną, ponieważ końcówki
z wielopunktowym chłodzeniem nie lubią „kranówki”.
Asystentka powinna móc wykonać część czynności za lekarza. Dlatego wskazane jest, aby miała możliwość sterowania ruchami fotela, mogła włączać i wyłączać lampę oświetlenia głównego, napełniać kubek i spłukać miskę. Na panelu asysty powinna być zamontowana dodatkowa dmuchawka i lampa polimeryzacyjna, a sam panel powinien być ruchomy – na boki oraz do góry i do dołu.
Lampa oświetlenia głównego
Większość lamp wykonanych jest obecnie w technologii LED. Dziś jest to już standard. Lampa powinna mieć możliwość płynnej regulacji mocy światła, w tym szybkiego ściemnienia w celu zakładania wypełnienia lub możliwość włączenia takiego światła, które nie polimeryzuje wypełnienia. Sama barwa światła powinna być jak najbardziej zbliżona do barwy światła dziennego, co ułatwia dobranie odcienia wypełnienia. Dobrze jest też, gdy lampa porusza się w trzech płaszczyznach. Łatwiej jest wtedy ustawić strumień światła tak, aby nie zasłaniać go ramieniem czy dłonią.
Fotel stomatologiczny
Najważniejsza cecha fotela, którą powinien mieć, to możliwość wygodnej pracy zarówno z pacjentem siedzącym, jak i z pacjentem leżącym. Powinien mieć także możliwość niskiego zjechania siedziska na wysokość ok. 40 cm od podłogi oraz podniesienia siedziska do około 85 cm nad podłogę. Jeżeli zabiegi wykonywane w gabinecie są długie należy wybrać fotel bardzo wygodny, z uwzględnieniem potrzeb pacjenta. Jeżeli zabiegi są raczej krótkie, fotel nie musi być bardzo komfortowy. W takiej sytuacji należy postawić na wygodę lekarza. Fotele unoszone hydraulicznie poruszają się bardzo delikatnie, bez szarpnięć. Fotele podnoszone elektrycznie najczęściej szarpią,
w momencie jazdy. W ofercie, w niektórych fotelach elektrycznych jest tzw. miękki start, dzięki któremu fotel będzie powoli ruszał i powoli się zatrzymywał, bez szarpnięć.
Bezpieczeństwo
Podniesienie jednego rękawa musi dezaktywować pozostałe rękawy. Jest to bardzo ważna cecha, szczególnie w przypadku przyjmowania i leczenia dzieci. Zdarzały się bowiem sytuacje, że w trakcie pracy lekarza dziecko złapało za leżącą końcówkę i ją pociągnęło. Jeżeli unit nie ma takiej blokady, to końcówka natychmiast się uruchomi i może wydarzyć się wiele złych rzeczy, począwszy od uszkodzenia tapicerki fotela czy uszkodzenia końcówki, na zranieniu małego pacjenta kończąc. Unit powinien posiadać także w kilku miejscach zabezpieczenia anty-najazdowe. Fotel powinien zatrzymać się po najechaniu na przeszkodę (panel asysty, panel spluwaczki itd.).
Ile lat posłuży unit stomatologiczny?
Odpowiedź na to pytanie nie jest wcale prosta, zależy bowiem od wielu czynników. Oczywiście jakość wykonania odgrywa znaczącą rolę, ale nie mniejszą odgrywa sposób obchodzenia się ze sprzętem. Unity stomatologiczne pracujące w gabinetach, gdzie na tym samym sprzęcie pracuje wielu użytkowników, zużywają się szybciej. Co ciekawe znaczenie ma także to, czy przy fotelu pracuje pracownik czy właściciel gabinetu.
Tworzenie długowiecznego sprzętu nie jest też w interesie producentów. Oczywiście nie dotyczy to tylko unitów, ale praktycznie wszystkich sprzętów i urządzeń, włącznie z samochodami. Znam wiele gabinetów, w których pracują obok siebie stary i nowy unit tego samego producenta. W tym starym, lekarz tylko co jakiś czas dolewa wody do butelki, a w tym nowym ciągle coś się psuje.
Niektórzy producenci wpadli na pomysł, aby ograniczyć możliwości naprawy ich unitów przez niezależnych serwisantów. Do prawidłowej diagnostyki unitu, serwis potrzebuje specjalnego oprogramowania, do którego dostęp mają jedynie wybrane autoryzowane serwisy. W takich przypadkach lekarz nie ma wyboru i musi wezwać autoryzowany serwis. To zaś wiąże się zazwyczaj z wyższą opłatą.
Szacuje się, że dobry unit powinien służyć 10-15 lat. Natomiast w przypadku unitu o niskiej jakości dobrze jest, jeśli popracuje on chociaż 5 lat. Oczywiście w skrajnych sytuacjach szacunki te mogą bardzo się różnić. Wszystko zależy tutaj od lekarza, ponieważ to on, jako użytkownik sprzętu, ma największy wpływ na żywotność swojego unitu.